Karafî, el-İhkâm fi temyizi'l-fetâvâ ani'l-ahkâm adlı eserinde Gazzali'den naklen şöyle diyor:
"İcmaya muhalefet eden; ama muhalefet ettiğini bilmeyen bir müctehidin, icmaya muhalefet ettiğinden haberdar oluncaya kadar ictihadında sebat etmesi gerektiği hususunda icma vardır."
"İcmaya muhalefet etmek gerektiği konusunda icma etmek!" İlk bakışta yadırgatıcı olsa da Gazzalî bu sözünde iki önemli hususa dikkat çekiyor.
a) Müctehid, ictihadını değiştirmesini gerektiren bir delille karşılaşıncaya kadar -görüşü icmaya muhalif olsa bile- ictihadında sebat etmekle yükümlüdür.
b) Salt icmaya muhalefet etmenin itikadî açıdan bir tehlikesi yoktur. Asıl tehlike, bir konuda icma oluştuğuna kani olan kişinin her ne pahasına olursa olsun muhalif tavrında ısrarcı olmasıdır.
Peki icmayı edille-i şer'iyyeden biri saymamak da icmaya muhalefet etmek hususunda geçerli bir mazeret sayılabilir mi? Bu konu üzerinde biraz kafa yormak lazım.
Yorumlar